Via een omvangrijk investeringsplan wil het Waalse drinkwaterbedrijf SWDE zijn leidingnetwerk opwaarderen en zich aanpassen aan de klimaatverandering

In België regent het gemiddeld 190 dagen per jaar, maar dat volstaat niet om ’s lands gezinnen, industrie en landbouw van voldoende water te voorzien. Het land kampt met waterstress, wat betekent dat het op jaarbasis meer dan 80% van zijn beschikbare watervoorraden aanspreekt. In de lijst van landen die met waterschaarste kampen, gepubliceerd door het World Resources Institute, staat België daarmee hoger dan een land zoals Namibië.

Wallonië heeft een oppervlakte van 16.844 vierkante kilometer en telt ruim 3,5 miljoen inwoners. Met een inkomen per hoofd van de bevolking dat lager ligt dan het Europese gemiddelde, worden grote delen van Wallonië beschouwd als regio’s die onder het Cohesiebeleid van de EU vallen en recht hebben op extra financiële steun. Wallonië kent een gevarieerd landschap, met onder meer de Ardennen, een uitgestrekt bebost plateau, en de Maas, een van Europa’s belangrijkste waterwegen. Ondanks een overvloed aan natuurlijke rijkdommen, oefenen de klimaatverandering, de bevolkingsgroei en de industriële ontwikkeling een immense druk uit op de waterbevoorrading van de regio. Vorig jaar beleefde Wallonië zijn droogste zomer in 20 jaar, stroomde er in verschillende dorpen en steden geen water meer uit de kraan, en moest er met vrachtwagens drinkwater worden bedeeld.

Door de klimaatverandering zullen extreme weergebeurtenissen naar verwachting steeds vaker voorkomen in de regio. Bij overstromingen in juli 2021 kwamen 39 mensen om het leven, werden 48.000 gebouwen en 11.000 voertuigen beschadigd, en liepen de kosten voor het Waalse Gewest op tot 2,8 miljard euro. Een recent artikel in het wetenschappelijk tijdschrift Nature deelt België, net zoals Nederland en Duitsland overigens, in bij de landen die statistisch gezien het hoogste risico lopen op record-hittegolven. En volgens een andere studie, uitgevoerd door de universiteit van Luik, dreigt Wallonië tegen 2050 af te stevenen op een watertekort dat kan oplopen tot 30% indien er geen actie wordt ondernomen.

Een deel van het probleem is het transporteren van water uit gebieden waar het in overvloed aanwezig is, naar gebieden die met droogte kampen. “Er bestaan veelal geen waternetwerken op nationaal niveau”, aldus Marco Beroš, waterexpert bij de Europese Investeringsbank (EIB). “Water is niet zoals elektriciteit of gas. Uiteraard kun je water wel over grote afstanden transporteren, maar niet als je drinkwaterkwaliteit wilt. Bovendien heb je enorme hoeveelheden energie nodig om dat te doen (1000 liter weegt immers 1 ton), tenzij je aquaducten gaat bouwen die gebruik maken van de zwaartekracht, zoals de Romeinen deden. In België voert Wallonië traditioneel water aan naar Brussel via langeafstandsleidingen uit de Ardennen, maar het land is een lappendeken van lokale en regionale netwerken.”

Wallonië’s grootste drinkwaterbedrijf, de Société Wallonne des Eaux (SWDE), is zich zeer bewust van de uitdagingen. Het bedrijf levert drinkwater aan 2,5 miljoen inwoners uit 190 gemeenten, hoofdzakelijk in landelijk gebied, via een leidingnetwerk dat iets meer dan 1 miljoen aansluitingen telt en maar liefst 40.000 km lang is. Ter vergelijking: het stadswaternet van Parijs, dat ongeveer evenveel mensen bedient, is zowat 30 keer korter.

Een omvangrijk investeringsplan

Om een toereikende waterbevoorrading te waarborgen, ontvouwt SWDE een uitgebreid investeringsplan om zijn netwerk te upgraden, om de connectiviteit tussen gemeentelijke netwerken te verbeteren en om zich aan te passen aan het veranderende klimaat in België. Het gaat onder meer om het verhogen van de opslagcapaciteit, de waterefficiëntie en de waterkwaliteit, en het verbeteren van de overstromingsbescherming. Stuk voor stuk maatregelen die een antwoord moeten bieden op de impact die de klimaatverandering heeft op de beschikbaarheid en de kwaliteit van water, én op de waterinfrastructuur.

“We produceren ruim 1,6 miljoen kubieke meter drinkwater per jaar, maar daarvoor hebben we 100 GWh aan elektriciteit nodig”, aldus Bernard Pevee, energie-expert bij SWDE. “We willen onze energiekosten terugdringen om ervoor te zorgen dat water voor iedereen betaalbaar blijft en we willen onze uitstoot van broeikasgassen met 20% verminderen tegen 2030.”

Om die doelstelling te halen, denkt SWDE eraan om te investeren in bijkomende zonnepanelen en om stroomcontracten af te sluiten met windparken. Het bedrijf wil ook zijn energie-efficiëntie gevoelig verhogen. “We onderwerpen elk pompstation aan een audit en we hebben een actieplan opgesteld met diverse ideeën om het stroomverbruik te verlagen en de efficiëntie te verhogen”, aldus Pevee. Alles bij mekaar gaat het om zowat 150 investeringslijnen, onder meer aankopen van nieuw materieel en betere methodes om water te produceren of te behandelen.

Het terugdringen van het energieverbruik en van de uitstoot zijn maar een paar elementen in de milieustrategie van het bedrijf. “Onze strategie steunt op drie pijlers”, aldus Xavier Giltay, directeur Milieu bij SWDE. “Sensibiliseren, het verlagen van onze ecologische voetafdruk en ons aanpassen aan de klimaatverandering.”

Ook het beschermen van de biodiversiteit is een belangrijk aandachtspunt. “We willen voor al onze vestigingen een biodiversiteitsbeleid ontwikkelen”, aldus Giltay. “We hebben zowat 1000 locaties en we werken samen met het departement natuur- en bosbeheer van het Waalse gewest (DNF) voor een brede waaier van projecten die de biodiversiteit moeten beschermen en die ons ook kunnen helpen om onze koolstofvoetafdruk te verlagen.

Voor de financiering van zijn ambitieuze investerings- en klimaatplannen deed SWDE een beroep op de Europese Investeringsbank (EIB). De bank van de Europese Unie ondersteunt het bedrijf al vele jaren. In 2022 ondertekende SWDE een lening van 250 miljoen euro voor zijn investeringsprogramma 2022-2026.

Dit was de vierde lening bij de Europese Investeringsbank in een periode van 16 jaar. Sinds de toekenning van de vorige EIB-lening in november 2016, toen voor een bedrag van 200 miljoen euro, investeerde SWDE gemiddeld 120 miljoen EUR op jaarbasis zonder dat het zijn prijzen voor de consument moest verhogen.

De huidige lening zal SWDE ondersteunen bij de implementatie van projecten die de waterinfrastructuur in Wallonië moeten versterken, zoals de bouw van nieuwe reservoirs, de modernisering van zuiveringsinstallaties, geavanceerde technologie voor lekdetectie en uitbreidingen van het rioleringsnet.