- Меѓународните банкарски групи одржуваат силна посветеност и изложеност кон Централна, Источна и Југоисточна Европа, при што 73 % го задржале, а 18 % го зголемиле нивното ниво на изложеност во последните шест месеци.
- И покрај војната во Украина, банкарските групи што работат во Западен Балкан остануваат оптимисти за регионот, а од нив 45 % планираат селективно да ги прошират своите операции или да го задржат истото ниво на работење на долг рок
- Побарувачката за кредити од клиентите на банките остана отпорна во Западен Балкан, поттикната од потребите за корпоративна ликвидност. Но, условите за снабдување со кредити се влошија и се очекува да останат слаби, особено поради загриженоста за идниот кредитен квалитет, изгледите на локалниот пазар и високата инфлација.
Меѓународните банкарски групи што работат во Централна, Источна и Југоисточна Европа (ЦИЈИЕ) покажаа издржливост и посветеност на регионот, според Анкетата за кредитирање на банките од ЦИЈИЕ, спроведена од Европската инвестициска банка (ЕИБ) во пролетта 2023 година за време на кризата со Банката на Силиконската долина и Кредит Свис. Анкетата откри дека значително мнозинство (73 %) од матичните банки во ЦИЈИЕ ја задржале својата изложеност, додека 18 % го зголемиле своето присуство во последните шест месеци. Во однос на долгорочните стратегии, прекуграничните банкарски групи ја сигнализираат својата намера или да го задржат истото ниво на работење (45 %) или селективно да се прошират (45 %) во регионот.
Според главниот економист на ЕИБ, Дебора Револтела, „Анкетата за кредитирање на банките за регионот на ЦИЈИЕ ја потврдува континуираната посветеност на меѓународните банкарски групи кон регионот на ЦИЈИЕ, како и нивните напори за одржување на стабилноста. Во сегашниот макроекономски контекст, сепак, се манифестира натамошно заострување на условите за финансирање на страната на понудата, во сите деловни сегменти и во повеќето земји, и тоа ќе остане на сила во текот на следните месеци“.
Што се однесува до Западен Балкан[1], само неколку банки планираат селективно да ја намалат изложеноста кон регионот, додека над 40 % од нив планираат да го задржат сегашното ниво на работење на долг рок и речиси 45 % селективно да го прошират своето присуство. Сепак, банките очекуваат зголемување на нефункционалните кредити, особено на малопродажниот и корпоративниот сектор, имајќи го предвид забавувањето на растот, високата инфлација и повисоките каматни стапки. Во текот на следните шест месеци, тие очекуваат дека сегашната добронамерна средина за финансирање ќе се задржи, па дури и дека ќе се подобри, поттикната повторно од депозитите на населението и на претпријатијата и покрај очекуваното намалување на финансирањето на централната банка.
„Регионот на Западен Балкан уште еднаш го демонстрира својот пазарен потенцијал, издржливост и подготвеност да ги надмине сегашните геополитички ограничувања. Посветеноста на банкарските групи во поддршката на економскиот раст треба да се заштити и Групацијата ЕИБ ќе продолжи да го обезбедува потребното финансирање на регионот за да одговори адекватно на идните потреби“, рече Лилјана Павлова, потпретседателката на ЕИБ.
Кредитниот раст во Западен Балкан значително забавува од почетокот на 2022 година, додека квалитетот на кредитите остана солиден, како и пристапот до финансирање, фаворизиран од постојаниот прилив на депозити, како од корпорациите, така и од домаќинствата. Побарувачката за кредити (што ја покажува подготвеноста на клиентите да позајмуваат кај банките) во Западен Балкан не покажа знаци на забавување во текот на последните месеци (наспроти претходните фази на економско забавување) и се очекува да остане силна повеќе за корпорациите (големите корпорации и МСП) отколку за малопродажбата (потрошувачки кредити и купување куќа). Сепак, нејзиниот состав се промени, сега како главен двигател се обртните средства (што ги одразуваат потребите за ликвидност на фирмите), додека пак фиксните инвестиции и сегментите на мало се очекува да придонесат негативно. Особено побарувачката за кредити за потрошувачка и хипотеки е слаба и се очекува таа да остане потчинета.
Спротивно на ова, понудата на кредити (што укажува на подготвеноста на банките да дадат кредит) значително се влошува во последните месеци и се очекува да остане слаба. Сите деловни сегменти се погодени од заострувањето на условите за кредитирање, а како најпогоден сегмент се јавуваат МСП. Сепак, се очекува слабоста на условите за снабдување да остане и во текот на следните шест месеци, покрај тоа што е нешто помалку интензивна, но хипотекарниот сегмент може потенцијално да има корист.
Повеќе информации тука.
Основни информации
За анкетата за кредитирање на банките од ЦИЈИЕ
Анкетата беше спроведена во март 2023 година и собра податоци за стратегиите и заложбите на меѓународните банкарски групи кон централна, источна и југоисточна Европа. Таа собира информации за кредитните стандарди, кредитните рокови и услови, како и за различните домашни и меѓународни фактори што може да бидат одговорни за промените во кредитирањето. Исто така, се истражува и побарувачката за кредити. Анкетата вклучува конкретни прашања за квалитетот на кредитите и условите за финансирање на банките. Таа е планирана да изгради панел на набљудувања што може да обезбеди процена во речиси реално време за квалитетот на банкарскиот сектор во регионот на ЦИЈИЕ. Анкетата е развиена и управувана од Одделот за економија на ЕИБ и е дел од серијата извештаи кои се изготвени заедно со ЕБОР, ММФ и Светската банка за Виенската иницијатива
За ЕИБ и ЕИБ Глобално
ЕИБ е институција за долгорочно финансирање на Европската Унија, во сопственост на нејзините земји членки. Таа овозможува долгорочно финансирање за здрави инвестиции со цел да се придонесе кон целите на политиките на ЕУ. ЕИБ поддржува проекти во четири приоритетни области: инфраструктура, иновации, клима и животна средина, како и мали и средни претпријатија (МСП). ЕИБ Глобално е специјализиран огранок на Групацијата ЕИБ посветен на зголемување на влијанието на меѓународните партнерства и развојните финансии и клучен партнер на Глобална порта. Нашата цел е да поддржиме инвестиции во вредност од 100 милијарди евра до крајот на 2027 година, што е околу една третина од целокупната цел на оваа иницијатива на ЕУ. Во рамките на Тим Европа, ЕИБ Глобално негува силни, фокусирани партнерства заедно со другите развојни финансиски институции и граѓанското општество. ЕИБ Глобално ја доближува Групацијата ЕИБ до локалните луѓе, компаниите и институциите преку нашите канцеларии ширум светот.
За ЕИБ на Западниот Балкан
ЕИБ е еден од водечките меѓународни финансиери во Западен Балкан. Од 2009 година, банката има финансирано проекти во регионот во вкупна вредност од 10,3 милијарди евра.
За детални информации за активностите на ЕИБ на Западен Балкан, посетете ја следнава веб-страница www.eib.org/publications/the-eib-in-the-western-balkans.
[1] Агрегатот на Западен Балкан се состои од: Албанија, Босна и Херцеговина, *Косово, Северна Македонија и Србија.
* Оваа назнака нема да биде на штета на позициите за статусот и е во согласност со резолуцијата UNSCR 1244/1999 и Мислењето на Меѓународниот суд на правдата за прогласувањето независност на Косово