- Międzynarodowe grupy bankowe są przekonane co do potencjału rentowności regionu, w szczególności dla Czech, Węgier, Polski i Rumunii
- Podaż kredytów prawdopodobnie spadnie w ciągu najbliższych sześciu miesięcy, a jakość kredytów pogorszy się
Kraje Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej (CESEE) są szczególnie narażone na skutki wojny w Ukrainie. Powiązania finansowe z Rosją, napływ uchodźców, uzależnienie od bezpośrednich inwestycji zagranicznych i zależność energetyczna pogarszają te oczekiwania. Banki sygnalizują potencjalne ograniczenie podaży kredytów i oczekuje się pogorszenia jakości kredytów. Pomimo niepewności i rosnącego ryzyka, międzynarodowe grupy bankowe są przekonane o potencjale regionu. Dwie trzecie grup bankowych zamierza utrzymać działalność w regionie, a jedna trzecia spodziewa się selektywnego rozszerzania działalności w niektórych krajach. Dzieje się tak pomimo faktu, że niektóre czołowe grupy bankowe w regionie mają również bezpośrednią obecność w Rosji, Białorusi czy Ukrainie.
To tylko niektóre z głównych wyników badania kredytów bankowych w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Ankieta została przeprowadzona w marcu 2022 r. i dostarcza pierwsze informacje na temat wpływu wojny na rynek kredytów bankowych w regionie.
„Nowa edycja badania EBI akcji kredytowej banków CESEE ujawnia pierwsze oznaki spowolnienia rozwoju rynku finansowego w regionie. Małe i średnie firmy oraz młode przedsiębiorstwa będą pierwszymi, które odczują zaostrzenie sytuacji w nadchodzących miesiącach” — powiedziała główna ekonomistka EBI Debora Revoltella. „Pobudzenie sektora finansowego i uczynienie go bardziej podatnym na finansowanie innowacji pozostaje priorytetem”.
„Niepewność sytuacji geopolitycznej i pogorszenie perspektyw gospodarczych mogą negatywnie wpłynąć na przepływ kredytów w Europie Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej” powiedział wiceprezes EBI Ricardo Mourinho Félix. „Najmocniej ucierpią małe i średnie firmy. Prawie połowa naszego finansowania w zeszłym roku, około 45 miliardów euro, trafiła do małych firm. Ponieważ oczekuje się, że podaż kredytów będzie się zmniejszać, Grupa EBI będzie bezpośrednio lub za pośrednictwem pośredników finansowych w regionie nadal zaangażowana w zapewnianie dostępu do finansowania dla tego sektora”.
Wojna w Ukrainie – nowy punkt zwrotny
Po znacznej poprawie podaży i popytu na kredyty, finansowania i jakości kredytów, banki z Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej sygnalizują teraz punkt zwrotny, w którym niepewność sytuacji geopolitycznej negatywnie wpływa na ich prognozy. Wpływ kryzysu COVID-19 był silny, ale popyt na kredyty odbił się w 2021 r., a warunki kredytów, pod koniec 2021 r. i na początku 2022 r, stawały się coraz bardziej atrakcyjne. Zdecydowane reakcje na kryzys ze strony rządów i instytucji UE zapobiegły ostremu delewarowaniu. Jednak wojna w Ukrainie negatywnie wpływa na prognozy banków. Oczekuje się, że popyt ze strony klientów banków pozostanie silny, większy dla kapitału obrotowego, a mniejszy na finansowanie inwestycji. Jednak są czynniki, które utrudniają rozwój akcji kredytowej: niepewna jest reakcja rynków na kryzys, rośnie presja inflacyjna i nie wiadomo jakie działania wspierające gospodarkę podejmą rządy.
Wyniki ankiety dotyczące sytuacji w polskim sektorze bankowym
Banki-matki działające w Polsce potwierdzają swoje zaangażowanie na polskim rynku i planują utrzymać działalność regionalną na dotychczasowym poziomie, ponieważ uważają swoją pozycję rynkową za optymalną.
W Polsce w ciągu ostatnich 6 miesięcy popyt na kredyty zmalał bardziej niż w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej i oczekuje się dalszego osłabienia.
Po obiecującym odbiciu w 2021 r. warunki podaży kredytów w Polsce w ciągu ostatnich sześciu miesięcy znacznie się pogorszyły, bardziej niż w pozostałej części regionu. W najbliższych miesiącach spodziewane jest ogólne pogorszenie warunków kredytowych we wszystkich segmentach i kategoriach działalności.
Podsumowując, w ciągu ostatnich sześciu miesięcy dostęp polskich banków do finansowania nadal się poprawiał, głównie dzięki finansowaniu lokalnemu (depozyty detaliczne i korporacyjne), a nie finansowaniu z grupy.
Banki sygnalizują również punkt zwrotny pod względem jakości kredytów. Po pozytywnej tendencji z ostatnich sześciu miesięcy, wszystkie ankietowane banki spodziewają się pogorszenia wskaźników kredytów zagrożonych.
Źródło: EBI, badanie akcji kredytowej banków CESEE.
Uwaga: Wszystkie wskaźniki w procentach netto; Podaż/popyt: dodatnie wartości wskazują na rosnący popyt / podaż.
Źródło: EBI, badanie akcji kredytowej banków CESEE.
Uwaga: Wszystkie wskaźniki w procentach netto; Dostęp do finansowania: pozytywne wartości wskazują na zwiększony dostęp do finansowania; NPL: wartości ujemne wskazują na zwiększenie się tych kredytów w portfolio
Wyniki badania akcji kredytowej banków – opinie banków macierzystych
Banki-matki banków działających w Polsce potwierdzają swoje zaangażowanie na polskim rynku i planują utrzymać działalność regionalną na dotychczasowym poziomie, ponieważ wszystkie uważają, że ich pozycja rynkowa jest optymalna.
Banki-matki potwierdzają duży potencjał polskiego rynku w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Jednak opinie na temat rentowności mierzonej jako zwrot z kapitału (RoE) i zwrot z aktywów (RoA) polskich operacji są mniej optymistyczne w porównaniu z ich regionalnymi odpowiednikami.
Wyniki badania akcji kredytowej banków – opinie banków lokalnych / filii
Po odbiciu w 2021 r., w ciągu ostatnich 6 miesięcy popyt na kredyty w Polsce ponownie stracił impet i spowolnił. Głównymi powodami były zaostrzone z powodu wyższej inflacji warunki finansowe i wybuch wojny na Ukrainie. W ostatnim półroczu popyt na kredyty na polskim rynku spadł, pogłębiając dystans do trendów popytowych w pozostałej części regionu. Spowolnienie popytu było większe od prognoz banków powstałych jesienią 2021 roku po drugiej fazie epidemii Covid-19.
Polskie banki nie spodziewają się poprawy popytu na kredyty w kolejnym kwartale i przewidują, że pozostanie on poniżej pozostałych krajów regionu.
Źródło: EBI – Badanie akcji kredytowej banków CESEE.
Uwaga: Wykres przedstawia wartości procentowe netto, z liczbami dodatnimi wskazującymi rosnący popyt. Seria dwóch prognoz (linia przerywana i diamenty) jest przesunięta do przodu, aby były porównywalne z teraźniejszymi opiniami (linie). Innymi słowy, prognozy opracowane w czasie t dla następnych sześciu miesięcy pokazane jest na wykresie w czasie t + 1.
Popyt na kredyty
Popyt na kredyty w ostatnim półroczu zmniejszył się we wszystkich segmentach kredytowych. W przeciwieństwie do wzrostu średniej regionalnej, silnie obniżył się popyt na kredyty mieszkaniowe. Podczas gdy zapotrzebowanie małych firm na kredyty wzrosło w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, popyt na kredyty ze strony dużych firm, nie wykazuje tendencji wzrostowej. Banki spodziewają się częściowego ożywienia popytu w ciągu najbliższych sześciu miesięcy we wszystkich obszarach biznesowych z wyjątkiem kredytów hipotecznych i kredytów konsumpcyjnych.
Czynniki oddziałujące na popyt na kredyty
W Polsce kredyty dla przedsiębiorstw pozostały na tym samym poziomie lub spadły, w przeciwieństwie do wzrostu w większości krajów Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej. W ciągu najbliższych sześciu miesięcy spodziewany jest spadek popytu na inwestycje trwałe i restrukturyzację zadłużenia, spodziewany jest wzrost kredytów obrotowych oraz brak zmian w aktywności fuzji i przejęć (M&A). Jeśli chodzi o sytuację gospodarstw domowych, zaufanie konsumentów - perspektywy rynku mieszkaniowego gwałtownie zmniejszyły się w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, zmniejszając w ten sposób popyt na kredyty hipoteczne (w przeciwieństwie do wzrostu w większości krajów regionu). Popyt na pozostałe kredyty spadł i przewiduje się stagnację w ciągu najbliższych sześciu miesięcy.
Jakość wniosków kredytowych
Nie zmieniła się jakość wniosków kredytowych we wszystkich segmentach objętych badaniem, ale oczekuje się wzrostu w ciągu najbliższych sześciu miesięcy w kategorii kupna domów, podobnie jest w innych częściach regionu.
Zmiany podaży
Po okresie ożywienia w drugiej połowie 2021 r., w ciągu ostatnich 6 miesięcy warunki podaży kredytów w Polsce znacznie się pogorszyły i są poniżej oczekiwań banków z jesieni 2021 r. oraz poniżej podaży w pozostałej części regionu. Polskie banki spodziewają się dalszego spadku podaży kredytów w nadchodzących miesiącach.
Źródło: EBI – Badanie akcji kredytowej banków CESEE
Uwaga: Wykres przedstawia wartości procentowe netto, z liczbami dodatnimi wskazującymi zmniejszenie podaży. Seria dwóch prognoz (linia przerywana i diamenty) jest przesunięta do przodu, aby były porównywalne z liniami pokazującymi teraźniejsze opinie. Innymi słowy, oczekiwania zgłoszone w czasie t na następne sześć miesięcy są wykreślane na wykresie w czasie t + 1.
Segmenty podaży
Podaż kredytów spadła we wszystkich segmentach, podczas gdy w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej średnia pozostała na stałym poziomie. Banki spodziewają się pogorszenia warunków podaży kredytów w ciągu najbliższych sześciu miesięcy. We wszystkich segmentach prognozowany jest silniejszy spadek niż w pozostałej części regionu, w szczególności dotyczy to segmentów korporacyjnych i kredytów długoterminowych.
Podaż kredytów: warunki akceptacji banków dla wniosków kredytowych
Wskaźniki akceptacji kredytów utrzymywały się na stałym poziomie lub spadały we wszystkich segmentach, podczas gdy na innych rynkach regionalnych nieznacznie się poprawiły. Banki przewidują gwałtowny spadek akceptacji kredytów w ciągu najbliższych sześciu miesięcy, podczas gdy w innych krajach mają one pozostać na stałym poziomie (mimo pogorszenia warunków podaży kredytów sygnalizowanych przez banki w regionie).
Czynniki wpływające na warunki podaży
Zdaniem polskich banków na zaostrzenie warunków podażowych wpłynęły w szczególności ograniczenia kapitałowe lokalnych banków, sytuacja na rynku krajowym oraz regulacje unijne. W najbliższym półroczu polskie banki oczekują zaostrzenia warunków ze względu na czynniki krajowe, a przede wszystkim brak zmian w czynnikach międzynarodowych.
Wskaźniki kredytów zagrożonych
Poprawiła się jakość kredytów, a wskaźniki kredytów zagrożonych spadły we wszystkich bankach w Polsce w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Poprawa ta była silniejsza w segmencie detalicznym niż w segmencie korporacyjnym i była powyżej średniej regionalnej.
Oczekuje się jednak, że jakość kredytów nie utrzyma się w ciągu najbliższych sześciu miesięcy, co będzie miało wpływ zarówno na klientów korporacyjnych, jak i segment detaliczny.
Dostęp do finansowania
Całkowity dostęp polskich banków do finansowania poprawił się w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Lepsze warunki finansowania odnotowano w segmentach finansowania wewnątrzgrupowego, międzynarodowych instytucji finansowych (MIF), detalicznych i korporacyjnych. W ciągu najbliższych sześciu miesięcy oczekuje się, że warunki finansowania pozostaną na tym samym poziomie, wspierane przez wciąż pozytywne finansowanie depozytów detalicznych i korporacyjnych.
Informacje ogólne
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest instytucją Unii Europejskiej, udzielającą długoterminowych pożyczek, której właścicielami są jej państwa członkowskie. Udostępnia długoterminowe środki finansowe na rozsądne inwestycje, aby przyczynić się do osiągnięcia celów polityki UE. Bank finansuje projekty w czterech priorytetowych obszarach – infrastruktura, innowacje, klimat i środowisko, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP).
W 2021 roku Grupa EBI przeznaczyła 6,5 mld euro na finansowanie projektów w Polsce.