Qyteti shqiptar i Durrësit ka dëshmuar ngritjen dhe rënien e perandorive. Nga legjionet romake te kalorësve kryqtarë, të gjithë e njohën rëndësinë e këtij porti të madh detar. Sot, ai është një qendër kyçe përgjatë Korridorit VIII - një rrjet transporti prej 1500 kilometrash që lidh Detin Adriatik dhe Detin e Zi që kalon nëpër Itali, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Bullgari. Ky korridor është pjesë e një projekti më të madh evropian të transportit që po përmirëson lidhjet ekonomike në të gjithë kontinentin.
Megjithatë, hekurudhat e Shqipërisë kanë vuajtur nga investime të pamjaftueshme prej dekadash të tëra, me shërbim të kufizuar për pasagjerët dhe mallrat. Aktualisht, shumica e udhëtarëve përdorin makina dhe shumica e transportit detar bëhet me kamionë. Kjo shkakton mbingarkesë dhe ndotje, veçanërisht në qytetet bregdetare si Durrësi.
"Shërbimi hekurudhor si i pasagjerëve ashtu edhe i mallrave pothuajse nuk funksionon në Shqipëri, ku vetëm disa seksione janë në përdorim", thotë Denis Jakubik, një menaxher projekti këshillimor i BEI-t.
Hekurudha nga Durrësi në Rrogozhinë, e cila ndodhet në Shqipërinë qendrore, do të restaurohet pas marrjes së ndihmës financiare dhe teknike nga Banka Evropiane e Investimeve.
Udhëtim më tërheqës hekurudhor
Ky projekt hekurudhor mori një grant prej 60,5 milionë eurosh nga Komisioni Evropian në kuadër të Kornizës së Investimeve për Ballkanin Perëndimor dhe një kredi prej 30 milionë eurosh nga Banka Evropiane e Investimeve, e cila u nënshkrua në prill 2025. Do të sigurohet edhe një kredi shtesë prej 30 milionë eurosh nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim. Do të rinovohen rreth 34 kilometra hekurudhë, duke përfshirë elektrifikimin, sinjalistikën dhe sistemet e telekomunikacionit. Do të ndërtohen katër stacione të reja hekurudhore, duke përfshirë një ndalesë të re në Plazh që i shërben Rivierës Shqiptare.
Përmirësimet do ta bëjnë udhëtimin hekurudhor më tërheqës për miliona njerëz çdo vit, duke inkurajuar një kalim në transport më të gjelbër. Trenat funksionojnë me energji elektrike, e cila është e rëndësishme për qytetet bregdetare si Durrësi, i cili po përpiqet të promovojë ekoturizmin. Sistemet e teknologjisë së fundit të sinjalistikës dhe telekomunikacionit do të rrisin sigurinë, shpejtësinë dhe besueshmërinë e udhëtimit me tren.
"Ky projekt do të krijojë vende të reja pune, do të rrisë tregtinë dhe do të përmirësojë lidhshmërinë", tha Kaja Kallas, shefja e politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, në ceremoninë e nënshkrimit të projektit në muajin prill në Tiranë.
Meritat e fotos: @ Delegacioni i Bashkimit Evropian në Shqipëri
Rënia e trafikut në rrugët e mbingarkuara
"Gjatë 20 viteve të fundit, qeveria shqiptare ka investuar shumë në rrugë, pjesërisht me financim nga Banka Evropiane e Investimeve. Megjithatë, rrugët nuk mund të përballojnë kërkesën në rritje", thotë Piers Vickers, një ekonomist i lartë në Bankë.
"Pa një sistem hekurudhor funksional, qytete si Tirana përballen me mbingarkesë dhe ndotje në rritje", u shpreh Vickers. “Transporti publik në kryeqytet mbështet kryesisht në autobusë dhe, ndërsa transporton shumë njerëz, është i pamjaftueshëm për një qytet të madhësisë së tij.”
Në total, në Shqipëri do të restaurohen rreth 150 kilometra hekurudha të vjetruara, me ndihmën e Bankës Evropiane të Investimeve. Projekti tjetër hekurudhor që merr ndihmë financiare dhe teknike nga BEI është linja hekurudhore prej 120 kilometrash që lidh Vorën me Hanin e Hotit, pranë kufirit me Malin e Zi. Kontrata e kredisë për këtë projekt u nënshkrua më 20 mars 2024.
Linja hekurudhore e përmirësuar Durrës-Rrogozhinë do të krijojë një urë lidhëse midis pjesës perëndimore dhe asaj lindore të Shqipërisë, duke lidhur Durrësin me qytetet e Elbasanit, Pogradecit dhe më tej me Linin, që ndodhet në Liqenin e Ohrit, një destinacion i njohur turistik. Projektimi i një seksioni tjetër, nga seksioni Rrogozhinë deri në Pogradec, do të përfundojë deri në fund të vitit 2026.
“Rijetësimi i sistemit hekurudhor do të sjellë një sërë përfitimesh”, u shpreh Vickers. “Presim të shohim kursim të kohës, kosto më të ulëta operative të automjeteve dhe një gjurmë më të reduktuar mjedisore.”
Shërbimet këshillimore të BEI-t po ndihmojnë gjithashtu Shqipërinë të përmirësojë aftësinë e saj për të mirëmbajtur dhe riparuar hekurudhat. Hekurudha Shqiptare nuk kishte pothuajse asnjë aftësi ose përvojë për të menaxhuar projekte komplekse infrastrukturore si kjo.
“Ne zhvilluam gjithçka nga e para - ekipe, sisteme, aftësi për menaxhimin e projekteve hekurudhore”, u shpreh Jakubik, menaxheri i projektit ‘Shërbimet Këshillimore të BEI-t’. “Shumë nga profesionistët me përvojë të hekurudhave kishin dalë në pension, duke krijuar një boshllëk në ekspertizë. Ne kemi ndihmuar në plotësimin e këtij boshllëku dhe në përmbushjen e kërkesave të industrisë moderne hekurudhore.”
Përmirësimi i lidhjeve me vendet e tjera
Modernizimi i hekurudhës së Shqipërisë do të përmirësojë gjithashtu transportin e mallrave me vendet fqinje, duke ndihmuar në rritjen e ekonomisë dhe duke përshpejtuar integrimin e vendit në Bashkimin Evropian. “Ky projekt është pjesë e një vizioni shumë më të gjerë”, u shpreh Vickers. “Si bankë, ne po mbështesim të gjithë Korridorin VIII.”
Korridori VIII është pjesë e Rrjetit Trans-Evropian të Transportit, i cili është një plan i Bashkimit Evropian që filloi në vitet 1990 për të përmirësuar rrugët, hekurudhat, aeroportet dhe infrastrukturën ujore në të gjithë kontinentin. Banka Evropiane e Investimeve, e cila ka punuar në Shqipëri që nga viti 2017, tani po punon në studime përgatitore për pjesën maqedonase të Korridorit VIII, u shpreh Vickers.
