- De Europese Commissie en de Europese Investeringsbank (EIB) ondertekenden de overeenkomst inzake de Leenfaciliteit voor de overheidssector; dit is de derde pijler van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie.
- De faciliteit financiert overheidsinvesteringen in de regio’s die het zwaarst worden getroffen door de Europese transitie naar een klimaatneutrale economie.
- Het betreft een combinatie van maximaal € 10 miljard aan EIB-leningen en € 1,5 miljard aan subsidies uit de EU-begroting.
De overeenkomst zorgt ervoor dat de gebieden en regio’s die het zwaarst worden getroffen door de Europese transitie naar een klimaatneutrale economie, gebruik kunnen maken van subsidies en leningen via de Leenfaciliteit voor de overheidssector. Deze faciliteit maakt deel uit van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie, dat onderdeel uitmaakt van de Europese Green Deal. Dit mechanisme moet het gebruik van fossiele brandstoffen op een rechtvaardige manier terugdringen, waarbij niemand achterblijft, ook niet de gemeenschappen die sterk afhankelijk zijn van steenkoolwinning en vervuilende industrieën.
Via de Leenfaciliteit voor de overheidssector kunnen publiekrechtelijke lichamen die willen investeren in projecten in getroffen regio’s gebruik maken van een combinatie van EIB-leningen en EU-subsidies, waardoor de druk op de overheidsbegroting daadwerkelijk wordt verlicht. Om in aanmerking te komen, moeten projecten zich bevinden in of ten goede komen aan bepaalde gebieden. Het gaat hierbij om gebieden die door lidstaten – in hun door de Commissie goedgekeurde territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie – zijn aangewezen als gebieden die de grootste problemen zullen ondervinden door het afstappen van fossiele brandstoffen en koolstofintensieve industrieën. In minder ontwikkelde regio’s (regio’s met een bbp per hoofd van de bevolking van minder dan 75 % van het EU-gemiddelde), bedraagt het EU-subsidiedeel van elk project maximaal 25 % van het bedrag van de EIB-lening voor het desbetreffende project.
Op grond van de overeenkomst maakt de EIB tot en met 2027 € 10 miljard aan financiering vrij om investeringen te stimuleren die leiden tot vermindering van de sociaal-economische kosten van de transitie. Het gaat hierbij om investeringen die zorgen voor de ontwikkeling van nieuwe bedrijven, banen en infrastructuur. Het is een vervolg op de oproep tot het indienen van voorstellen voor de EU-subsidiecomponent in het kader van de faciliteit die in juli door de Europese Commissie werd gelanceerd. Potentiële begunstigden kunnen bij de voorbereiding en uitvoering van projecten ook advies vragen van de InvestEU-advieshub.
EIB-vicepresident Ricardo Mourinho Félix: “De transitie naar een economie zonder uitstoot brengt voor ieder van ons grote sociaal-economische uitdagingen met zich mee, maar met name voor die regio’s die nu nog in hoge mate afhankelijk zijn van koolstofintensieve activiteiten. Grote uitdagingen vragen van alle belanghebbenden dat zij hun inspanningen combineren en afstemmen, zodat hun acties impact hebben. Dat is precies wat we doen door geldmiddelen van de EIB en de Europese Commissie te combineren en door nauw samen te werken met publieke entiteiten in rechtvaardigetransitiegebieden. Als regio’s de faciliteit volledig benutten, wordt het gemakkelijker hun economieën om te vormen op een manier die voor de samenleving aanvaardbaar is.”
Eurocommissaris voor Cohesie en Hervormingen Elisa Ferreira: “De Europese Green Deal is onze strategie die we inzetten om een klimaatneutrale economie te realiseren en het cohesiebeleid draagt eraan bij dat we onze groene doelen op een rechtvaardige manier behalen. Door deze overeenkomst met de EIB kan de Leenfaciliteit voor de overheidssector betere kredietvoorwaarden bieden aan publieke lichamen in de regio’s en gebieden waar steun het hardste nodig is. Hierdoor kunnen projecten die onvoldoende omzet genereren om financieel levensvatbaar te zijn toch doorgaan. De Europese Commissie en de EIB zullen blijven samenwerken aan een rechtvaardige transitie waarbij niemand achterblijft.
Voor meer informatie over de EU-subsidie en de EIB-lening kunnen publieke lichamen op woensdag 14 september 2022 deelnemen aan een online informatiedag. Deze dag wordt georganiseerd door het Europees Uitvoerend Agentschap klimaat, infrastructuur en milieu (CINEA), met medewerking van het directoraat-generaal Regionaal Beleid en Stadsontwikkeling (DG REGIO) en de EIB.
Het mechanisme voor een rechtvaardige transitie
Om af te kunnen stappen van steenkoolwinning en CO2-intensieve energie- en industriële productie moeten er meerdere transities plaatsvinden:
- een energietransitie om nieuwe bronnen te vinden voor de productie van warmte en elektriciteit;
- een milieutransitie, bijvoorbeeld voor het saneren van mijnen;
- een sociaal-economische transitie voor het aantrekken van nieuwe werkgevers om het verlies aan banen en belastinginkomsten te compenseren;
- een infrastructurele transitie die noodzakelijk is om nieuwe sectoren naar deze regio’s te trekken.
Het mechanisme voor een rechtvaardige transitie, een belangrijk onderdeel van de Europese Green Deal, richt zich op de sociale en economische gevolgen van de transitie naar klimaatneutraliteit. Het mechanisme steunt projecten die zich bevinden in of ten goede komen aan een van de rechtvaardigetransitiegebieden die door lidstaten en de Commissie gezamenlijk zijn aangewezen in territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie.
Het mechanisme bestaat uit drie financieringspijlers: (i) het Fonds voor een rechtvaardige transitie, (ii) een speciale regeling voor een rechtvaardige transitie in het kader van InvestEU, en (iii) de Leenfaciliteit voor de overheidssector. De EIB steunt alle drie deze pijlers zoals is te lezen in haar oriëntatiedocument Ondersteuning van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie – uitgebreid voorstel van de EIB-Groep.
Achtergrondinformatie
De Europese Investeringsbank (EIB) stelt langetermijnfinanciering beschikbaar voor gedegen investeringen die bijdragen aan de realisatie van EU-beleidsdoelstellingen. De EIB is actief in zo’n 160 landen en is wereldwijd de grootste multilaterale kredietverlener voor klimaatactieprojecten. In haar Routekaart voor het klimaat 2025 heeft de EIB-Groep het “waarborgen van een rechtvaardige transitie voor iedereen” opgenomen als een van de vier overkoepelende doelen. Het is de ambitie van de EIB om in de periode tot 2030 € 1 biljoen aan investeringen in klimaatactie en milieuduurzaamheid te steunen en ervoor te zorgen dat al haar nieuwe activiteiten voldoen aan de doelstellingen en uitgangspunten van het Klimaatakkoord van Parijs.
Ga voor meer informatie naar
Informatiedag over de Leenfaciliteit voor de overheidssector 2022 (europa.eu)
Kaart met potentiële en goedgekeurde rechtvaardigetransitiegebieden
Publieke lichamen kunnen subsidie aanvragen in het kader van de Leenfaciliteit voor de overheidssector: Mechanisme voor een rechtvaardige transitie (europa.eu)